Κρίση Ορθολογισμού στην Άγκυρα: Η Τουρκία σε Λάθος Πορεία, Προειδοποιεί Τούρκος Διπλωμάτης

Η εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) υπό την ηγεσία του Προέδρου Ρετζέπ Ταγγίπ Ερντογάν βρίσκεται στο στόχαστρο της οξείας κριτικής του έμπειρου διπλωμάτη και νυν βουλευτή, Ναμίκ Ταν. Με μια διεισδυτική ματιά που συνδυάζει τη διπλωματική εμπειρία με την πολιτική ανάλυση, ο Ταν αποδομεί τις στρατηγικές επιλογές της Άγκυρας, επισημαίνοντας μια επικίνδυνη απόκλιση από τον ορθολογισμό και μια ανησυχητική υποταγή της στρατηγικής στην ιδεολογία. Υποστηρίζει ότι η Τουρκία, ενώ βρίσκεται αντιμέτωπη με δύο θερμά μέτωπα στα βόρεια (Ουκρανία) και στα νότια (Συρία) σύνορά της, εφαρμόζει πολιτικές που είναι ακατανόητες, ασυντόνιστες και, τελικά, επικίνδυνα αναποτελεσματικές. Η κεντρική του θέση είναι ότι η χώρα χρειάζεται επειγόντως μια προσέγγιση που να διέπεται από νηφαλιότητα και διορατικότητα, στοιχεία που, κατά την άποψή του, εκλείπουν από τη σημερινή διακυβέρνηση. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, «Κοιτάζοντας προς τον βορρά και τον νότο μας, είναι απαραίτητο να είμαστε εξαιρετικά νηφάλιοι, διορατικοί και ορθολογιστές».

Στο άρθρο του με τίτλο «Δύο συναντήσεις, δύο απειλές σε Αλάσκα και Άγκυρα» που δημοσιεύτηκε στο T24, ο Ναμίκ Ταν εμβαθύνει στην προβληματική φύση της τουρκικής πολιτικής έναντι της Συρίας. Επικρίνει έντονα τον Υπουργό Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, για την απλοϊκή και εμφανώς οργισμένη ρητορική του, η οποία, σύμφωνα με τον Ταν, προδίδει τη βαθιά του απογοήτευση καθώς η πραγματικότητα στο πεδίο έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την αφήγηση που παρουσιάζει στην τουρκική ηγεσία. Ο Ταν επισημαίνει ότι ο Φιντάν, με την τάση του να βλέπει παντού «επιχειρήσεις» και συνωμοσίες, αντιδρά στην απομόνωσή του προσπαθώντας να σαμποτάρει τη διαδικασία διαλόγου. Απορρίπτει κατηγορηματικά τους κυβερνητικούς ισχυρισμούς ότι η Συρία συνιστά υπαρξιακή απειλή για την Τουρκία, χαρακτηρίζοντάς τους ως «εντελώς αβάσιμους». Αντιθέτως, υποστηρίζει ότι ο πραγματικός κίνδυνος είναι η ίδια η Συρία να καταρρεύσει εκ των έσω. «Η αλήθεια είναι ότι η Συρία μπορεί να καταρρεύσει ανά πάσα στιγμή. Ο δωδεκαετής εμφύλιος πόλεμος τελείωσε, αλλά οι (ανοιχτοί) λογαριασμοί που πρέπει να εξοφληθούν και το μπαρούτι που πρέπει να καεί δεν έχουν τελειώσει», προειδοποιεί, τονίζοντας την ανάγκη για προσεκτική και όχι παρεμβατική διαχείριση.

Παράλληλα, ο Ταν ασκεί δριμεία κριτική στη στάση της Άγκυρας απέναντι στη Ρωσία, την οποία χαρακτηρίζει «ασυνάρτητη» και επιζήμια για τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της χώρας. Καταγγέλλει την πολιτική που οδήγησε σε ακραία ενεργειακή εξάρτηση από τη Μόσχα, την «προσφορά σε χρυσό δίσκο» του πυρηνικού σταθμού του Άκκουγιου στον Πούτιν και, πάνω απ’ όλα, το συνεχιζόμενο «φιάσκο» των S-400. Για το τελευταίο, τονίζει με έμφαση ότι «(λογική) εξήγηση για τους S-400 δεν έχει δοθεί μέχρι σήμερα και δεν έχει βρεθεί διέξοδος από αυτόν τον λάκκο που σκάψαμε μόνοι μας». Η προσπάθεια της κυβέρνησης να παρουσιάσει αυτές τις αντιφατικές και επικίνδυνες κινήσεις ως μια έξυπνη «πολιτική ισορροπίας» δεν είναι παρά μια προσπάθεια εξαπάτησης. Στην περίπτωση της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ενώ ολόκληρη η συμμαχία του ΝΑΤΟ κινητοποιήθηκε, η τουρκική ηγεσία, σύμφωνα με τον Ταν, επέλεξε να «κοιτάζει τον ουρανό και να σφυρίζει αδιάφορα», αποδεικνύοντας ότι δεν δίνει καμία αξία στις δεσμεύσεις που υπογράφει στις συνόδους κορυφής της Συμμαχίας.

Η ανάλυση του Ταν κορυφώνεται με μια ζοφερή διαπίστωση για τη δομή της εξουσίας στην Τουρκία. Θεωρεί ότι το πρόβλημα δεν είναι απλώς μια σειρά από λανθασμένες πολιτικές, αλλά μια συστημική παθογένεια που πηγάζει από το «καθεστώς του ενός ανδρός». Σε αυτό το πλαίσιο, η εξωτερική πολιτική διαμορφώνεται από έναν «ευέξαπτο Υπουργό Εξωτερικών, του οποίου το μορφωτικό επίπεδο αμφισβητείται και ο οποίος θέτει την ιδεολογία πάνω από τη στρατηγική». Ταυτόχρονα, η στρατιωτική ηγεσία και το Υπουργείο Άμυνας έχουν μετατραπεί σε μηχανισμούς που λειτουργούν με πρωταρχικό κριτήριο την εξυπηρέτηση και την εύνοια του Προέδρου Ερντογάν, αντί να υπηρετούν το εθνικό συμφέρον. «Μια διοίκηση των ενόπλων δυνάμεων που θεωρεί πλέον ως μέθοδο την εξυπηρέτηση του Ερντογάν και την προσκόλληση στην πολιτική εξουσία προκειμένου να προοδεύσει στην καριέρα της, και ένα Υπουργείο Άμυνας που έχει μετατραπεί σε Γενικό Επιτελείο», γράφει χαρακτηριστικά. Κλείνοντας, εκφράζει τη βαθιά του αμφιβολία για το κατά πόσον αυτό το σύστημα διακυβέρνησης μπορεί να επιδείξει τα στοιχεία που απαιτούν οι κρίσιμες περιστάσεις, καταλήγοντας στο δυσοίωνο ερώτημα: «Με αυτό το καθεστώς του ενός ανδρός, είναι αμφίβολο πόσο νηφάλιοι, διορατικοί και ορθολογιστές μπορούμε να είμαστε».