Το κείμενο βασίζεται στην ανάλυση του Αχμέτ Ερντί Οζτούρκ, δημοσιευμένη στις 17 Αυγούστου στην τουρκική ιστοσελίδα Yetkin Report. Ο Οζτούρκ υποστηρίζει ότι η μετα-Brexit αναζήτηση ρόλου του Λονδίνου και οι βαθιές ιστορικές, πολιτισμικές και πολιτικές σχέσεις της Άγκυρας στα Βαλκάνια καθιστούν πιθανές και ουσιαστικές κοινές πρωτοβουλίες.
Η συνεργασία ΗΒ και Τουρκίας είναι ήδη ορατή στην ασφάλεια, την πολιτική και την οικονομία. Σε Κόσοβο και Βοσνία-Ερζεγοβίνη, αποστολές, εκπαιδευτικά προγράμματα και συμβουλευτικοί ρόλοι ενισχύουν τις τοπικές αμυντικές δυνατότητες. Τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη προσθέτουν νέες ικανότητες στην περιφερειακή αρχιτεκτονική ασφάλειας, ενώ η βρετανική τεχνογνωσία στη ναυτιλία και στα ραντάρ τη συμπληρώνει. Σε διπλωματικό επίπεδο, Λονδίνο και Άγκυρα στηρίζουν την ευρωατλαντική ενσωμάτωση των βαλκανικών κρατών, συνδυάζοντας την επιρροή του ΗΒ με τα δίκτυα και τους δεσμούς της Τουρκίας.
Στην οικονομία, τουρκικά έργα υποδομής και βρετανικά κεφάλαια συγκλίνουν, διαμορφώνοντας αυτό που ο Οζτούρκ περιγράφει ως νέα «γεωοικονομική αρτηρία» που συνδέει στενότερα τα Βαλκάνια με τον ευρωπαϊκό πυρήνα. Μια τέτοια συνδεσιμότητα μπορεί να επιταχύνει την ανάπτυξη, να παγιώσει τη σταθερότητα και να μειώσει την έκθεση της περιοχής σε πιέσεις που σχετίζονται με ενέργεια και μεταφορές.
Στο προσκήνιο περνούν και πιο φιλόδοξα σενάρια. Κορυφαίο είναι η πιθανότητα βρετανικής στρατιωτικής βάσης στην Κροατία: ένα σταθερό αποτύπωμα στην Αδριατική που θα επηρέαζε τις ισορροπίες όχι μόνο στα Βαλκάνια, αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Βόρεια Αφρική. Σε συνδυασμό με την εφοδιαστική ικανότητα της Τουρκίας, τις συνδέσεις Μαύρης Θάλασσας–Μεσογείου και την επιχειρησιακή της εμπειρία, οι δύο χώρες θα μπορούσαν να χαράξουν ένα στρατηγικό τόξο από την Αδριατική έως τη Βόρεια Αφρική, ενισχύοντας τη νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ και την αποτροπή του.
Παράλληλα, αναδύονται νέες οικονομικές ευκαιρίες γύρω από κρίσιμες πρώτες ύλες. Οι σπάνιοι πόροι σε Σερβία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη και Βόρεια Μακεδονία είναι ζωτικές για μπαταρίες, ανεμογεννήτριες και μικροτσίπ, άρα και για την ενεργειακή μετάβαση και τις υψηλές τεχνολογίες της Ευρώπης. Η Τουρκία, χάρη στην εγγύτητα και τα δίκτυά της, μπορεί να διευκολύνει την ένταξη αυτών των πόρων στις ευρωπαϊκές αλυσίδες αξίας, ενώ το ΗΒ, με τη χρηματοδότηση και την προηγμένη τεχνολογία του, μπορεί να επιταχύνει υπεύθυνες επενδύσεις. Έτσι, τα Βαλκάνια μπορούν να εξελιχθούν από διάδρομο διέλευσης σε άξονα πόρων που ενισχύει τη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης.
Ωστόσο, παραμένουν σοβατές αβεβαιότητες. Πρώτον, η ρωσική επιρροή έχει μειωθεί αλλά δεν έχει εκλείψει: ενεργειακοί δεσμοί, σλαβοορθόδοξες συγγένειες και ιστορικοί σύνδεσμοι —ιδίως μέσω της Σερβίας— προσφέρουν στη Μόσχα μοχλούς επιρροής. Δεύτερον, η κοινή γνώμη στα Βαλκάνια συχνά αντιμετωπίζει με καχυποψία δυτικές πρωτοβουλίες. Η Τουρκία μπορεί να μετριάζει ενστάσεις σε ορισμένα περιβάλλοντα, αλλά ένας άξονας ΗΒ–Τουρκίας ενδέχεται να πυροδοτήσει εθνικιστικές αντιδράσεις που δυσχεραίνουν την υλοποίηση. Τρίτον, μια πιθανή επάνοδος των ΗΠΑ στο προσκήνιο, αν η αστάθεια αυξηθεί, θα μπορούσε να περιορίσει τα περιθώρια κινήσεων του ΗΒ και να αναγκάσει την Τουρκία να ισορροπήσει ανάμεσα στο Λονδίνο και την Ουάσιγκτον.
Όλα αυτά υπενθυμίζουν τον κίνδυνο να υπερεκτιμηθεί ένα «κενό ισχύος». Αν η Ρωσία δεν αποσύρεται πλήρως, τα Βαλκάνια παραμένουν πεδίο ανταγωνισμού. Αν οι τοπικές κοινωνίες είναι επιφυλακτικές, τα έργα μπορεί να καθυστερήσουν ή να παγώσουν. Κι αν η Ουάσιγκτον επαναδιεκδικήσει την πρωτοβουλία, οι φιλοδοξίες του Λονδίνου πιθανόν θα ενταχθούν σε ευρύτερο αμερικανικό πλαίσιο —με την Άγκυρα να επιστρέφει σε λεπτές ισορροπίες.
Προς το παρόν, η σύγκλιση συμφερόντων ΗΒ και Τουρκίας ανοίγει ένα πιθανώς ιστορικό παράθυρο: για σταθεροποίηση της περιοχής, ενίσχυση της νότιας πτέρυγας του ΝΑΤΟ και διαφοροποίηση κρίσιμων εφοδιαστικών αλυσίδων της Ευρώπης. Το αν αυτό θα εξελιχθεί σε ανθεκτική στρατηγική ή θα αποδειχθεί συγκυριακή σύμπτωση του πολέμου στην Ουκρανία θα κριθεί από τον σεβασμό στις περιφερειακές ευαισθησίες, τον συντονισμό με προτεραιότητες ΗΠΑ και ΕΕ και την έγκαιρη επίτευξη απτών αποτελεσμάτων στο πεδίο.
Φωτογραφία: Δημιουργήθηκε από Gemini AI.