ΤLF Αποκλειστικό: Από Αντίπαλοι σε Εταίρους: Τουρκία και Συρία Υπογράφουν Στρατιωτικό Σύμφωνο εν Μέσω Εντάσεων με τις SDF

Η Τουρκία και η Συρία υπέγραψαν συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας με έμφαση στην εκπαίδευση και τη συμβουλευτική υποστήριξη του συριακού στρατού. Η κίνηση σηματοδοτεί τη σαφέστερη αναδιάταξη των σχέσεών τους μετά την πολιτική μετάβαση στη Δαμασκό στα τέλη του 2024, παραμένοντας ωστόσο εντός περιφερειακών «κόκκινων γραμμών» και νομικών περιορισμών.

Η συμφωνία, την οποία η Άγκυρα περιέγραψε ως «Κοινό Μνημόνιο Κατανόησης για Εκπαίδευση και Συμβουλευτική», υπογράφηκε την Τετάρτη, 13 Αυγούστου, έπειτα από συνομιλίες στην Άγκυρα μεταξύ του Τούρκου υπουργού Άμυνας Yaşar Güler και ανώτατης συριακής αντιπροσωπείας αποτελούμενης από τον υπουργό Εξωτερικών Asaad al-Shibani, τον υπουργό Άμυνας Marhaf Abu Qasra και τον επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης Πληροφοριών Hussein Salameh, σύμφωνα με ανακοινώσεις και των δύο υπουργείων Άμυνας.

Το συριακό πρακτορείο ειδήσεων SANA ανέφερε ότι η συμφωνία στοχεύει στην ενίσχυση των δυνατοτήτων του συριακού στρατού, την ανάπτυξη των θεσμών και της δομής του και τη στήριξη μιας ευρύτερης μεταρρύθμισης του τομέα ασφάλειας. Παρουσιάζει το πρόγραμμα ως οδό επαγγελματισμού των δυνάμεων «σύμφωνα με διεθνή πρότυπα», ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος καταχρήσεων από απροπόνητες ένοπλες ομάδες.

Τα Κύρια Στοιχεία

Κύρια στοιχεία, όπως τα περιγράφει το SANA, περιλαμβάνουν:

- Τακτική ανταλλαγή στρατιωτικού προσωπικού: συμμετοχή σε εξειδικευμένα προγράμματα για αύξηση της επιχειρησιακής ετοιμότητας και ενίσχυση της διαλειτουργικότητας.

- Εκπαίδευση σε εξειδικευμένες δεξιότητες: προγράμματα σε αντιτρομοκρατία, εκκαθάριση ναρκών, κυβερνοάμυνα, στρατιωτική μηχανική, εφοδιαστική υποστήριξη και ειρηνευτικές αποστολές, ευθυγραμμισμένα με τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές.

- Τεχνική συνδρομή: ανάπτυξη ειδικών συμβούλων για τον εκσυγχρονισμό συστημάτων, οργανωτικών δομών και δυνατοτήτων διοίκησης.

Το τουρκικό υπουργείο Άμυνας ανέφερε ότι η υπογραφή ακολούθησε συζητήσεις για διμερή και περιφερειακά ζητήματα άμυνας και ασφάλειας. Αργότερα, η Άγκυρα επανέλαβε τη στήριξή της στην πολιτική ενότητα και εδαφική ακεραιότητα της Συρίας και υιοθέτησε την αρχή «ένα κράτος και ένας στρατός», σύμφωνα με το πρακτορείο Anadolu.

Με το Βλέμμα Στραμμένο στο Ζήτημα των SDF

Όπως υπογραμμίζει το Enab Baladi, η συμφωνία έρχεται μετά την αναταραχή στην επαρχία Σουγουάιντα τον Ιούλιο και εν μέσω αντιπαράθεσης με τις υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) στη βορειοανατολική Συρία, όπου οι διαπραγματεύσεις με συμμετοχή της Δαμασκού και της Άγκυρας έχουν κολλήσει. Σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον al-Shibani νωρίτερα την Τετάρτη, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Hakan Fidan προειδοποίησε ότι χωρίς την ικανοποίηση των τουρκικών απαιτήσεων ασφαλείας «η διατήρηση της ηρεμίας θα είναι αδύνατη», καλώντας τις SDF να σταματήσουν αυτό που χαρακτήρισε «άμεσες απειλές προς την Τουρκία και την περιοχή». Ο al-Shibani, από την πλευρά του, προειδοποίησε κατά των προσπαθειών διαίρεσης της Συρίας σε θρησκευτικές ή ιδεολογικές γραμμές και δεσμεύτηκε να επιδιώξει σταθερότητα μέσω διαλόγου.

Η Άγκυρα έχει από καιρό δηλώσει ότι είναι έτοιμη να εκπαιδεύσει τον συριακό στρατό. Τον Δεκέμβριο του 2024, λίγο μετά την πολιτική μετάβαση στη Δαμασκό, η Τουρκία είχε σηματοδοτήσει την προθυμία της να παράσχει τέτοια στήριξη εφόσον ζητηθεί από τη νέα διοίκηση. Ο Güler έχει δηλώσει ότι η παρουσία τουρκικών δυνάμεων στη Συρία αποσκοπεί στην αποτροπή του διαμελισμού της χώρας και στη ματαίωση της δημιουργίας «διαδρόμου τρομοκρατίας», προσθέτοντας ότι το ζήτημα μπορεί να συζητηθεί με τη Δαμασκό εφόσον το επιτρέψουν οι συνθήκες.

Στρατηγική Στροφή — με Όρια

Αναλυτές θεωρούν το μνημόνιο αξιοσημείωτη μετατόπιση στην πολιτική της Τουρκίας για τη Συρία. Ο Mohsen al-Mustafa, ερευνητής στρατιωτικής ασφάλειας στο Omran Center for Strategic Studies, δήλωσε στο Enab Baladi ότι η συμφωνία σηματοδοτεί μετάβαση «από την προηγούμενη στήριξη ορισμένων αντικαθεστωτικών φατριών σε θεσμική εταιρική σχέση με το συριακό κράτος», που ενδέχεται να ενισχύσει τον ρόλο της Δαμασκού στην εσωτερική ασφάλεια.

Ωστόσο, οι προοπτικές για μια πλήρη κοινή αμυντική συνθήκη παραμένουν περιορισμένες, υποστηρίζει ο al-Mustafa, επικαλούμενος εμπόδια όπως το νομικό πλαίσιο που διέπει το συριακό κράτος, διεθνείς επιφυλάξεις — ιδίως ως προς πιθανές τριβές με το Ισραήλ — και ευαισθησίες που συνδέονται με τη συμμετοχή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ.

Έχουν ήδη εμφανιστεί ενδείξεις για βαθύτερη συνεργασία. Το σαουδαραβικό μέσο al-Sharq μετέδωσε στα τέλη Μαΐου ότι ο Σύρος πρόεδρος Ahmad al-Sharaa και ο Τούρκος πρόεδρος Recep Tayyip Erdoğan είχαν «προχωρημένες συζητήσεις» στην Άγκυρα για σχέδιο κοινής αμυντικής συμφωνίας, συμπεριλαμβανομένης της πιθανότητας τουρκικών βάσεων για την υποστήριξη της εκπαίδευσης ενός «νέου συριακού στρατού». Η συνάντηση έγινε κεκλεισμένων των θυρών και καμία επίσημη ενημέρωση δεν επιβεβαίωσε αυτές τις λεπτομέρειες. Σύμφωνα με το Reuters, στο πλαίσιο του τρέχοντος μνημονίου η Τουρκία θα παρέχει, όπου χρειάζεται, οπλικά συστήματα, εφοδιαστική υποστήριξη και εκπαίδευση.

Ακόμη και με πρόσθετους πόρους, μια θεαματική αλλαγή στο πεδίο της μάχης δεν φαίνεται πιθανή στο άμεσο μέλλον. Ο al-Mustafa αναμένει ότι οι πιθανές παραδόσεις θα επικεντρωθούν σε πλατφόρμες εφοδιαστικής υποστήριξης, ελαφρά τεθωρακισμένα οχήματα, τεχνολογίες επιτήρησης και επικοινωνιών και ενδεχομένως περιορισμένη αντιαεροπορική υποστήριξη — σταδιακές βελτιώσεις που δεν θα άλλαζαν σημαντικά την περιφερειακή ισορροπία χωρίς πιο προηγμένα συστήματα και ευνοϊκό πολιτικό πλαίσιο.

Αντιαεράμυνα και ο Παράγοντας Ισραήλ

Περιφερειακές αναφορές κάνουν λόγο για αντιαεροπορική διάσταση. Το Middle East Eye ανέφερε τον Απρίλιο ότι η Τουρκία προετοιμάζει αντιαεροπορική υποδομή στην αεροπορική βάση Tiyas (T4) στην επαρχία Χομς, με πιθανή ανάπτυξη συστημάτων Hisar για να αποτρέψει ισραηλινά αεροπορικά πλήγματα και να ενισχύσει τις επιχειρήσεις κατά του ISIS στη συριακή έρημο. Τέτοιες κινήσεις, αν υλοποιηθούν, θα μπορούσαν να δοκιμάσουν τις ανεπίσημες «κόκκινες γραμμές» του Ισραήλ. Ο πρώην Ισραηλινός Πρέσβης Michael Harari, γράφοντας στο al-Majalla, προειδοποίησε για την ανησυχία του Τελ Αβίβ σχετικά με την «υπερβολική τουρκική επιρροή» στη Συρία και σημείωσε την άτυπη κόκκινη γραμμή που περιορίζει την τουρκική στρατιωτική παρουσία εκτός του βορρά. Η Άγκυρα, υποστήριξε, βλέπει ιστορικό παράθυρο ευκαιρίας να διασφαλίσει τα σύνορά της με τους δικούς της όρους — ιδίως έναντι του PKK και συναφών οργανώσεων — και να αυξήσει την εξάρτηση της Δαμασκού από την Τουρκία.

Τι Ακολουθεί

Προς το παρόν, το μνημόνιο θεσμοθετεί ένα πραγματιστικό κανάλι συνεργασίας — ανταλλαγές εκπαίδευσης, εξειδικευμένα προγράμματα και αποστολές συμβούλων — με στόχο τον επαγγελματισμό των συριακών δυνάμεων και τον συντονισμό αντιτρομοκρατικών προσπαθειών. Υπογραμμίζει επίσης την προτεραιότητα που δίνει η Άγκυρα στο ζήτημα των SDF, ενώ οι δύο πλευρές προσαρμόζουν την προσέγγισή τους στην αναταραχή στη Σουγουάιντα και στον κίνδυνο περιφερειακής επέκτασης της έντασης.

Το αν η συμφωνία θα εμβαθύνει σε παραχώρηση δικαιωμάτων εγκατάστασης βάσεων ή σε κοινό αμυντικό πλαίσιο θα εξαρτηθεί από τις νομικές ρυθμίσεις στη Δαμασκό, τη στάση των διεθνών παραγόντων και το πόσο μακριά είναι πρόθυμες — ή μπορούν — να φτάσουν η Άγκυρα και η Δαμασκός χωρίς να ανοίξουν νέα μέτωπα.

Φωτογραφία: Υπουργείο Άμυνας Αραβικής Δημοκρατίας Συρίας